Bladcompost maken van herfstbladeren

Oktober alweer… dan komt de herfst eraan. Als het wat waait liggen de verkleurde blaadjes al snel overal. De ideale tijd dus om herfstbladeren te verzamelen om bladcompost van te maken voor je tuinborders of voor je moestuin. Of je kan de bladcompost ook als potgrond gebruiken.

Soms kan je de gevallen herfstbladeren gewoon laten liggen, zoals dat in het bos ook gebeurd. Vooral onder bomen en struiken moet je ze zeker niet gaan opruimen. Maar op je oprit, je terras of op het paadje langs je huis ben je ze liever kwijt, want dat wordt anders een smurrie en wordt bij regenweer vaak ook glad. Op je gras zou je wel een deel kunnen laten liggen, maar als je grote bomen in de buurt hebt, wordt het al snel een te dikke laag waar geen licht en lucht meer door kan.

In plaats van die herfstbladeren dan in de groene bak te doen of in de bladkorven die vaak door de gemeente langs de straat gezet worden, kan je ze ook gebruiken om je tuingrond te verbeteren. Want die afgevallen bladeren zijn een geweldige bron van organisch materiaal, de ideale voeding voor de planten in je tuin of moestuin.

Een handige en goedkope manier om dit te doen: zelf bladcompost maken van herfstbladeren!

Wat is bladcompost?

Bladcompost is compost die je maakt van alleen maar afgevallen herfstbladeren. Het heeft een zachte kruimelige structuur en je gebruikt het om je bodem op een eenvoudige en natuurlijke manier te verbeteren.

Wanneer bladeren vallen, beginnen ze langzaam te verteren door de activiteit van micro-organismen en schimmels. Na een paar maanden tot een jaar heb je een fijne, kruimelige, donkerbruine compost die rijk is aan organisch materiaal.

Bladeren bevatten minder stikstof dan groen keukenafval of gras, maar ze zitten vol sporenelementen en mineralen die je planten helpen groeien. Het resultaat is een humus-achtig materiaal, een structuurverbeteraar die je bodem luchtiger en beter waterdoorlatend maakt.

Bladcompost is rijk aan organisch materiaal, verbetert de bodemstructuur en helpt bij het vasthouden van vocht. Bladeren bevatten ook mineralen zoals calcium en magnesium, die de bomen uit de diepe bodemlagen naar boven gehaald hebben. Bladcompost is dus rijk aan voedingstoffen die jouw planten vervolgens kunnen opnemen via de verteerde bladeren in bladcompost.

Naast voeding voor je planten, creëert bladcompost ook een leefomgeving voor nuttige micro-organismen en regenwormen. En het mooie is: het kost je bijna niets, alleen wat tijd en werk.

Waarom Bladcompost gebruiken in je tuin?

Als je soms in een bos gaat wandelen, heb je misschien al wel opgemerkt hoe rijk en donker de grond daar is. Dat komt grotendeels door de ontelbare blaadjes die daar jaar na jaar op de grond vallen, langzaam verteren en de bodem voeden.

Het mooie is dat je dit proces heel gemakkelijk kunt nabootsen in je eigen tuin. Bladcompost is een van de eenvoudigste en goedkoopste manieren om je bodem te verbeteren.

Voordelen van bladcompost

Bodemstructuur verbeteren: Bladcompost maakt je grond losser en luchtiger, wat heel fijn is voor de wortels van je planten. Het helpt zware kleigrond minder compact worden en zandgrond beter vocht vasthouden.

Voedingsrijk: Bladeren zijn rijk aan mineralen zoals calcium, magnesium en kalium. Ze halen deze mineralen diep uit de bodem en geven ze langzaam weer vrij wanneer ze verteren.

Voedingsstoffen vasthouden: Bladcompost helpt je bodem om beter voedingsstoffen vast te houden, waardoor je planten daar langere tijd van kunnen profiteren.

Vocht vasthouden: Bladcompost helpt je bodem om vocht vast te houden. Het werkt als een natuurlijke spons, wat vooral in de zomermaanden belangrijk is om uitdroging van de grond te voorkomen.

Bevordering van het bodemleven en biodiversiteit: Wormen, schimmels en andere bodemorganismen zijn dol op de voeding en structuur van bladcompost. Meer leven in de bodem betekent een beter functionerende tuin en gezondere groenten in je moestuin.

Milieuvriendelijk: Door je eigen bladcompost te maken, verminder je tuinafval en hoef je minder zakken compost te kopen, wat ook weer minder verpakkingsafval betekent.

• Bewaren

Wat heb je nodig om bladcompost te maken?

Bladcompost maken is eigenlijk heel eenvoudig en je hebt er weinig materiaal voor nodig.

Dit is wat je er wel voor nodig hebt:

• Herfstbladeren:
  Het maakt niet veel uit welke soort bladeren je gebruikt, zolang het maar afgevallen herfstbladeren zijn (want die composteren beter dan verse groene bladeren). Sommige soorten verteren wel sneller dan andere, dus daar kan je eventueel rekening mee houden. Bladeren van esdoorn, hazelnoot, linde, beuk, berk, etc. zijn zeker geschikt. Bladeren van eik en van notenbomen (walnoot/okkernoot) kan je ook gebruiken, maar deze duren langer om af te breken.
  
• Opslagplaats:
  Je hebt een plek nodig waar je bladeren enkele maanden, een jaar of zelfs langer kunnen opgeslagen worden. Hiervoor kan je een standaard compostbak gebruiken als je die voorhanden hebt. Je kan ook zelf een simpele compostkorf (een draadframe) maken van tuindraad of kippengaas. Of je kan zelfs grote plastic zakken gebruiken. Als je ruimte genoeg hebt, kun je de bladeren eventueel ook gewoon in een grote hoop op de grond laten composteren, wel wat beschut dan zodat ze niet wegwaaien.
  
• (optioneel):
  Een grasmaaier, tuinhakselaar of heggeschaar om de bladeren kleiner te maken – dit is niet echt nodig, maar versnelt het composteren.
  
• Water:
  Bladeren hebben vocht nodig om te kunnen verteren. Zorg ervoor dat ze vochtig (niet kletsnat) blijven, vooral tijdens droge periodes.
  
• Tijd en geduld:
  Bladcompost maken duurt wat langer dan gewone compost. Meestal duurt het minstens 6 maanden tot ongeveer een jaar, maar soms ook wel tot 2 jaar voordat alle bladeren volledig zijn omgezet in bladaarde of bladcompost.
  

Hoe maak je bladcompost

Zelf bladcompost maken in 5 eenvoudige stappen:

Bladcompost maken is echt niet moeilijk en kost je ook geen geld. Het vraagt vooral heel wat geduld, omdat bladeren langzaam afbreken. Je start ermee in de herfst als de bladeren verkleuren en van de bomen vallen.

Stap 1: Verzamel bladeren

De herfst is het perfecte moment om afgevallen bladeren te verzamelen, dan zijn ze er in overvloed. Probeer bladeren te verzamelen van verschillende soorten bomen, want variatie zorgt voor een rijkere compost.

Vermijd wel bladeren van zieke bomen of van bomen die chemische bestrijdingsmiddelen hebben gehad. Best haal je ze ook niet van straten of plekken waar veel verkeer is, omdat deze bladeren mogelijk vervuild zijn.

Je kunt bladeren van vrijwel elke boom gebruiken, maar sommige soorten (zoals eiken- of beukenbladeren) breken wat langzamer af vanwege hun hogere tanninegehalte. Dit is geen probleem, maar het kan iets langer duren voordat je compost klaar is. Bladeren van fruitbomen gaan veel sneller composteren. Het is best om een mix van bladeren te gebruiken voor een evenwichtige compost.

Je kan de bladeren met een hark of bladhark bij elkaar harken (of eventueel een bladblazer gebruiken, dat is dan wat minder ecologisch maar gaat wel sneller). En dan met de hand of met behulp van de hark oprapen.

Ik gebruik dan een tuinafvalzak of grote bulk-zak om ze in te verzamelen en verplaatsen. Als je ze uit je eigen tuin verzamelt, kan dat ook wel handig met een kruiwagen.

Stap 2: Verklein de bladeren (optioneel)

Gehakte bladeren composteren sneller dan hele bladeren. Bij kleiner materiaal gaat het verteringsproces sneller omdat er meer oppervlak blootgesteld wordt aan lucht en micro-organismen. Maar als je tijd genoeg hebt is dit niet persé nodig, ook hele bladeren zullen goede bladcompost opleveren.

Als je de bladeren wel snel wil laten composteren tot bladcompost, kun je ze dus best verkleinen.

Herfstbladeren versnipperen of verkleinen kan op verschillende manieren:

• door er met een grasmaaier overheen te rijden
• door ze in een hakselaar te versnipperen
• door ze met een snoeischaar, grasschaar of haagschaar kleiner te knippen
• door er gewoon op te trappen of stampen

Stap 3: Kies een opslagmethode

Hoe je de bladeren gaat opslaan tot ze bladcompost geworden zijn, is meestal mee afhankelijk van hoe groot je tuin is en hoeveel ruimte je daarvoor kan voorzien. Het kan in ieder geval op verschillende manieren, of je nu een heel grote tuin hebt of een kleine stadstuin.

• een grote composthoop
• een compostbak
• een bladkorf
• in zakken

›› Bladcompost maken op een composthoop (grote bladerenhoop)

Als je een grote tuin hebt (en veel bladeren) kan je bladcompost maken door de bladeren gewoon op een grote (en hoge) hoop te harken en direct op de grond laten composteren. Kies daarvoor een geschikte plek in je tuin, ergens in een hoek – zodat je bladcomposthoop zeker beschut is tegen de wind en best ook halfschaduw heeft.

Maak daar dan een aparte composthoop om alleen maar bladeren te verzamelen. Zorg dat de hoop groot en hoog genoeg wordt. Hoe groter de hoop, hoe beter de warmte erin blijft. Dit draagt bij tot een goed verteringsproces van de bladeren.

›› Bladcompost maken in een compostbak

Je kunt een gekochte compostbak gebruiken (is meestal ook via de gemeente goedkoper aan te kopen) of zelf een simpele bak maken met bijvoorbeeld oude palletten. Maak je compostbak zeker min. 1 meter groot in alle richtingen.

Als je tuin minder groot is of als je minder bladeren hebt, kan je ze zo op een kleinere oppervlakte verzamelen en blijven ze goed bij elkaar.

›› Bladcompost maken in een bladkorf

Als je geen compostbak hebt en een goedkoper alternatief wil, kan je heel gemakkelijk zelf een bladkorf maken (zoals je vaak ook langs de weg ziet staan). Daarvoor gebruik je een stuk stevige tuindraad die je rond buigt en dan met de uiteinden aan elkaar bevestigt. Ofwel kan je kippengaas gebruiken met enkele palen of houten latten als versteviging.

Maak de bladkorf minimaal een meter doormeter en ook zeker een meter hoog, want massa helpt bij het composteren. Zo’n bladkorf houdt de bladeren prima op hun plaats en tegelijk kan er toch ook gemakkelijk voldoende lucht bij.

›› Bladcompost maken in zakken

Bladcompost maken kan ook heel simpel in een afgesloten zak (of enkele zakken). Deze methode is handig als je niet zoveel bladeren hebt om te composteren of als je enkel een kleine stadstuin hebt en/of geen ruimte voor een extra compostbak om bladcompost te maken.

Als je geen ruimte hebt voor een composthoop, compostbak of bladkorf extra om bladcompost te maken kun je ook grote plastic zakken (zwarte vuilniszakken) gebruiken om bladcompost te maken.

Vul de zakken met (eventueel kleiner gemaakte) bladeren die je eerst ook nog wat vochtig maakt als ze te droog zijn. Sluit de zakken dan bovenaan en prik er langs de zijkanten enkele gaten in voor ventilatie/luchtstroom.

Plaats ze op een schaduwrijke plek en schud ze af en toe om de bladeren goed te mengen.

Stap 4: Zorg dat de bladeren vochtig blijven

Bladeren composteren beter als ze wat vochtig zijn. Controleer de bladeren dus regelmatig en besprenkel ze met wat water als ze te droog worden. Ze moeten vochtig aanvoelen, een beetje zoals een uitgewrongen spons, maar ze mogen zeker ook niet kletsnat of doorweekt zijn.

Het kan ook nuttig zijn om je bladerenhoop wat los te scheppen, om te keren of te mengen, zo breng je er lucht in en kan het composteren vlotter gaan.

Stap 5: Laat de natuur haar werk doen

Deze stap is volgens mij één van de moeilijkste stappen in het maken van bladcompost… zeker als je dit voor de eerste keer wil proberen, als je het elk jaar doet wordt het vanzelf makkelijker – veel geduld hebben 🙂

Bladeren verteren langzaam, dus je hebt heel wat geduld nodig. Een bladcomposthoop heeft minimaal 6 maanden tot een jaar nodig om volledig af te breken. De micro-organismen en schimmels doen al het harde werk voor je, jij moet alleen geduld hebben. En af en toe controleren of alles nog genoeg vochtig is en indien het te droog wordt wat water toevoegen.

Soms kan het zelfs tot wel twee jaar duren voordat je volledig verteerde bladcompost hebt, afhankelijk van het type bladeren en de omstandigheden (temperatuur, vochtigheid, de grootte van de hoop etc.).

Regelmatig de hoop bladcompost omkeren (zodat er wat meer luchtcirculatie komt en er overal wat meer lucht bijkan) versnelt het proces wat. Als je de zakmethode gebruikt, schud de zakken dan af en toe eens goed om alles wat erin zit weer wat door elkaar te mengen en er lucht tussen te laten komen.

Voor een nog sneller resultaat zou je ook kunnen overwegen om een laag compost-activator (zoals bijvoorbeeld smeerwortelbladeren) toe te voegen.

Maar als je geen haast hebt, kun je de natuur het rustig zelf laten doen zonder ingrijpen.

Uiteindelijk zul je zien dat de bladeren langzaam afbreken tot een donkere compost die naar bosgrond ruikt.

Hoe bladcompost gebruiken in je tuin?

Na een aantal maanden tot een jaar is je bladcompost klaar. De hoop bladeren zal dan veranderd zijn in rijke, donkere, kruimelige compost – rijk aan organische stoffen. Soms kan het wel tot 2 jaar duren voor het proces helemaal klaar is.

Je kunt deze nu zeven als je een fijnere structuur wilt, om bv. als potgrond of zaaigrond te gebruiken – maar dat is voor de meeste toepassingen niet nodig.

Deze zelfgemaakte bladcompost kun je op verschillende manieren in je tuin of moestuin gebruiken

› Mulchen
Je kunt bladcompost of halfverteerde bladcompost ook als mulch gebruiken rond bomen, struiken en in je moestuin. Zo’n mulchlaag helpt om de bodem vochtig te houden, onderdrukt onkruid en beschermt de wortels van je planten tegen extreme temperaturen.

› Bladcompost als winterbescherming
Voor winterbescherming van vaste planten kun je een dikke laag halfverteerde bladeren rond de wortels leggen. Dit helpt om de bodem vorstvrij te houden.

› Bodemverbeteraar
Meng bladcompost door de bovenste laag van je bloemperken of van de tuinbedden in je moestuin om de bodemstructuur te verbeteren en het bodemleven te stimuleren. Het maakt de grond losser, zodat wortels beter kunnen groeien.

Ook zal grond die met bladcompost verrijkt is het vochtgehalte beter kunnen reguleren. Kleigrond wordt vooral luchtiger door bladcompost toe te voegen en zal beter vocht kunnen opnemen en afvoeren. Bij zanderige grond gaat het de structuur verbeteren waardoor deze beter vocht gaat kunnen vasthouden. Hierdoor zullen planten minder stress ervaren tijdens langere droge of natte periodes.

Door bladcompost door de bovenste laag van je tuinbedden te mengen, geef je je planten een flinke groei-boost.

› Zaai- of potgrond
Je kunt bladcompost ook zeven en eventueel mengen met andere compost of tuinaarde om te gebruiken als luchtige potgrond, stek- of zaaigrond.

› Toevoeging voor je composthoop
Bladcompost is ook ideaal om door je (gewone) composthoop te mengen voor extra voedingsstoffen. Je composthoop krijgt zo meer volume en een goede balans tussen koolstof (bladeren) en stikstof (keukenafval of gras).

Bladcompost zit vol met waardevolle organismen die helpen bij het afbraakproces en zo je compost een extra boost geven.

Tips voor het beste resultaat als je goede bladcompost wil maken

• Soorten bladeren mixen:
  Het beste resultaat krijg je met bladeren van loofbomen. Ideaal als je een mix van verschillende bladeren kan gebruiken. Zoals bijvoorbeeld esdoorn, berk, hazelaar (deze breken sneller af) gemengd met enkele soorten die langere tijd nodig hebben om af te breken.
• Vermijd dennennaalden en groenblijvende bladeren:
  Deze bevatten veel hars en verteren erg langzaam. Je kunt ze wel gebruiken, maar houd er rekening mee dat ze heel wat langer nodig hebben om te composteren. Vermijd ook bladeren die te dik zijn of vettig aanvoelen, zoals van walnoot of plataan, omdat die langer nodig hebben om af te breken.
• Let op met bepaalde bladeren:
  Bladeren van walnootbomen, eucalyptus en laurier kunnen stoffen bevatten die schadelijk zijn voor sommige planten. Composteer deze apart of gebruik ze met mate.
• Gebruik geen zieke bladeren:
  Als bladeren tekenen van ziekten vertonen, zoals schimmel, is het beter om deze niet in je compost te gebruiken, omdat ze ziekten kunnen verspreiden.
• Zorg voor voldoende lucht:
  Net zoals bij gewone compost, hebben je bladeren lucht nodig om goed te composteren. Gebruik geen gesloten bakken zonder luchtgaten.
• Hou het vochtig:
  Bladcompost droogt snel uit, vooral in winderige of zonnige plekken. Zorg ervoor dat de bladeren altijd licht vochtig blijven, maar niet doordrenkt of kletsnat zijn.
• Geen gras of keukenafval:
  Bladcompost gaat over het afbreken van bladeren. Vermijd het toevoegen van gras, keukenafval of andere materialen die in traditionele compost worden gebruikt, want dat kan het proces vertragen.
• Maak van ‘bladcompost maken’ een herfstroutine:
  Door elk jaar je herfstbladeren te verzamelen en te composteren, creëer je een duurzaam systeem dat jaar na jaar voedzame compost oplevert voor je tuin of moestuin.

Conclusie: Is zelf bladcompost maken de moeite waard?

Bladcompost maken is een eenvoudige manier om je tuingrond op een natuurlijke manier te voeden en te verbeteren zonder dat het je geld kost. Het vraagt enkel wat inspanning, een beetje van je tijd, veel geduld en een voorbehouden plekje in je tuin. De voordelen voor je bodem en planten daarentegen zijn wel enorm groot.

Bladcompost is een geschikte manier om de natuurlijke cyclus van je tuin te benutten en jaar na jaar eraan te werken om een gezond en vruchtbaar ecosysteem op te bouwen. Bovendien zal je merken dat je tuin elk jaar gezonder en ‘gemakkelijker’ wordt door het gebruik van bladcompost.

De volgende keer dat je de bladeren ziet vallen… verzamel ze op plekken waar ze ongewenst zijn en laat de natuur vervolgens het verdere werk voor jou doen – door er een rijke bladcompost van te maken!

Heb jij al eens zelf bladcompost gemaakt?
Deel hieronder in de reacties je ervaringen… dan kunnen we van elkaar leren.

Zelf bladcompost maken: een natuurlijke manier om je tuin en moestuin te voeden en verbeteren!

🌿🌱🍂